22/04/2024
Qendra Kosovare për Studime të Sigurisë (QKSS) ka publikuar një raport gjithëpërfshirës të titulluar "Rruga drejt qëndrueshmërisë: Qeverisja dhe ndërtimi i kapaciteteve në mbrojtjen kibernetike dhe infrastrukturën kritike të Kosovës". Raporti, i shkruar nga Chris J. Dolan, ofron njohuri të vlefshme për gjendjen aktuale të sigurisë kibernetike dhe mbrojtjen e infrastrukturës kritike në Kosovë dhe përshkruan rekomandimet për ndërtimin e qëndrueshmërisë përballë kërcënimeve në zhvillim.
Raporti thekson rëndësinë e qeverisjes dhe ndërtimit të kapaciteteve në adresimin e kërcënimeve të reja që lidhen me sigurinë kibernetike, mbrojtjen e infrastrukturës kritike, dezinformimin dhe sfidat hibride të sigurisë. Ai thekson nevojën për hulumtime të bazuara në dëshmi, fushata ndërgjegjësuese dhe avokim të synuar për të përmirësuar të kuptuarit e këtyre sfidave në mesin e institucioneve dhe agjencive ekzekutive në Kosovë.
Gjetjet kryesore nga raporti përfshijnë:
1. Ligjet dhe kornizat ligjore: Raporti njeh arritjet e rëndësishme legjislative në Kosovë, siç janë Ligji për Sigurinë Kibernetike (LCS) dhe Ligji për Infrastrukturën Kritike (LCI). Këto ligje, së bashku me Strategjinë e Sigurisë së Kosovës (SKS) dhe Strategjinë e Sigurisë Kibernetike, i japin përparësi sigurisë kibernetike dhe mbrojtjes së infrastrukturës kritike si prioritete të sigurisë kombëtare.
2. Agjencia e Sigurisë Kibernetike (CSA): Ndërkohë që është bërë përparim në drejtim të legjislacionit dhe udhëzimeve strategjike, raporti thekson nevojën për mbështetje dhe koordinim për Agjencinë e sapokrijuar të Sigurisë Kibernetike. CSA pritet të luajë një rol vendimtar në koordinimin e zbatimit të politikave kibernetike, reagimin ndaj incidenteve dhe sigurimin e hapësirës kibernetike të Kosovës.
3. Nevojat për ngritjen e kapaciteteve: Raporti thekson rëndësinë e përmirësimit të vazhdueshëm në tërheqjen dhe mbajtjen e një fuqie punëtore të kualifikuar kibernetike në institucionet publike. Ai thekson rolin e partneriteteve publike-private, teknologjive të avancuara dhe edukimit dhe ndërgjegjësimit për sigurinë kibernetike në ndërtimin e kapaciteteve dhe rritjen e elasticitetit.
Raporti thekson gjithashtu nevojën për qeverisje të centralizuar, zbulimin e hershëm dhe inteligjencën e kërcënimeve, si dhe zbutjen e rrezikut dhe vlerësimin e cenueshmërisë në mbrojtjen kibernetike të Kosovës dhe përpjekjet për mbrojtjen e infrastrukturës kritike.
Për të adresuar këto sfida, raporti ofron disa rekomandime, duke përfshirë centralizimin dhe koordinimin e operacioneve kibernetike dhe të infrastrukturës kritike, përafrimin e udhëzimeve strategjike me legjislacionin, zhvillimin e programeve të trajnimit, fushatat e ndërgjegjësimit publik dhe bashkëpunimin me partnerët ndërkombëtarë dhe sektorin privat.
Publikimi i këtij raporti nga QKSS synon të promovojë demokratizimin e sektorit të sigurisë në Kosovë dhe të kontribuojë në përpjekjet e vazhdueshme për të rritur sigurinë kibernetike dhe qëndrueshmërinë kritike të infrastrukturës. Ai shërben si një burim i vlefshëm për politikëbërësit, agjencitë e sigurisë, akademinë dhe publikun për të kuptuar rrugën drejt qëndrueshmërisë në mbrojtjen kibernetike dhe infrastrukturën kritike të Kosovës.
Linku i raportit: https://qkss.org/al/publikimet/rruga-drejt-qendrueshmerise-qeverisja-dhe-ndertimi-i-kapaciteteve-ne-sigurine-kibernetike-dhe-infrastrukturen-kritike-te-kosoves
