Tryezë e rrumbullakët e komunitetit për marrëdhëniet ndëretnike në Kamenicë: Nxitja e bashkëpunimit dhe vlerave të përbashkëta

Më 27 nëntor 2024, Qendra Kosovare për Studime të Sigurisë (QKSS) organizoi një tryezë të rrumbullakët për komunitetin në komunën e Kamenicës mbi temën e nxitjes dhe mbajtjes së komunikimit dhe mirëkuptimit ndëretnik. Fokusi i ngjarjes ishte adresimi dhe eksplorimi i suksesit të Kamenicës si një komunë ku tri komunitete, kryesisht shqiptarët, serbët dhe romët, jetojnë së bashku të integruar, dhe se si ata trajtojnë dezinformimin – një fenomen që duket se po synon të përkeqësojë gjithnjë e më shumë perceptimet ndëretnike.

Ngjarja mblodhi liderë lokalë, përfaqësues të OJQ-ve dhe anëtarë të komunitetit, duke theksuar dinamikën unike në Kamenicë, një komunë e njohur për atmosferën e saj gjithëpërfshirëse edhe gjatë kohërave sfiduese. Diskutimi u moderua nga Jeta Loshaj, Koordinatore e Projektit në QKSS, ndërsa dy panelistët e tjerë ishin Aleksandra Jovanoviq, nënkryetare për komunitete në Komunën e Kamenicës dhe Ardian Berisha, aktivist dhe kryetar i Këshillit për Veprim Rinor Lokal në Komunën e Kamenicës.

Ky aktivitet është pjesë e një projekti më të madh të mbështetur nga National Endowment for Democracy (NED), i titulluar “Rritja e transparencës dhe llogaridhënies së Qeverisë në dialogun ndëretnik”.

Adresimi i Sfidave të Përbashkëta

Gjatë diskutimit, ka pasur një konsensus të përbashkët se Kamenica karakterizohet për komunikim të mirë ndëretnik dhe se qytetarët e saj nuk preken nga lajmet apo ngjarjet politike që duket se synojnë të dëmtojnë përbërjen multietnike të Kosovës. Ajo që shqetëson më së shumti qytetarët e Kamenicës nuk është frika apo perceptimi i tensioneve të shtuara, por mungesa e perspektivës ekonomike në qytetin ku jetojnë, që është një shqetësim dhe një sfidë e përbashkët e të gjithëve dhe shkon përtej çështjeve etnike, racës, ose fesë.

Një anëtar i shquar i komunitetit, Ardian Berisha, theksoi betejat e përbashkëta midis grupeve etnike, duke vënë në dukje se përparësitë mund të ndryshojnë, por sfidat shpesh janë të përbashkëta. Ai theksoi se në të kaluarën, bashkëpunimi mes shqiptarëve dhe serbëve ishte i stigmatizuar, por sot, partneritete të tilla janë kritike për përparim. Një tjetër anëtare e komunitetit shqiptar, një nxënëse e shkollës së mesme dhe punëtore e OJQ-ve ndau perspektivën e saj si e re në Kamenicë. Ajo u shpreh se ndërsa qyteti është i qetë dhe gjithëpërfshirës, ​​atij i mungojnë mundësitë për arsim të lartë dhe punësim, duke bërë që shumë të rinj të largohen. Një anëtar i komunitetit serb, një mësues i gjuhës vendase dhe një artist u bënë jehonë këtyre shqetësimeve, duke theksuar se papunësia është një çështje e rëndësishme për të gjitha komunitetet, jo vetëm për serbët. Kontribues i theksuar në këto sfida është privatizimi i kompanive, mungesa e punëtorëve në këtë komunë dhe se diapazoni i fitimit është shumë më ndryshe në Prishtinë se në Kamenicë.

Lajmet pozitive 

Njëri nga pjesëmarrësit vlerësoi historinë e bashkëpunimit ndëretnik në Kamenicë, duke përmendur shembullin e tregut të fermerëve që edhe gjatë konfliktit ishte mbajtur nga komuna ku morën pjesë të gjitha komunitetet. Një tjetër anëtare e grupit, një punonjëse administrative, e mbështeti këtë pretendim, duke e përshkruar Kamenicën si një vend ku ajo ndihet e sigurt, duke theksuar se ajo kurrë nuk është ndjerë e pasigurt duke ecur e vetme natën. Në diskutim u trajtuan edhe iniciativat e suksesshme, si projekti i dyqanit të luleve të iniciuar nga pjesëtarët e komunitetit rom, i përmendur nga pjesëmarrësit e OJQ-së “Luludi”, mbështetur nga BE-ja dhe Komuna e Kamenicës.

Roli i gjuhës

Gjuha u shfaq si një temë e përsëritur në diskutime. Pjesëmarrësit theksuan rolin e saj të dyfishtë si një pengesë por edhe një urë në nxitjen e mirëkuptimit ndëretnik. Agnesa Bytyçi, praktikante në QKSS ndau përvojën e saj si e lindur dhe rritur në Prizren, ku të folurit e shumë gjuhëve ishte normalizuar. Ndërsa një pjesëmarrëse nga komuniteti serb, punonjëse administrative në një institucion qeveritar në Kamenicë, dhe një nga nxënësit e shkollave të mesme nga komuniteti shqiptar, vuri në dukje përpjekjet e bëra për të mësuar gjuhët e njëri-tjetrit përmes kurseve ose shkëmbimeve joformale. Mësuesi vendas i gjuhës shtoi se të rinjtë serbë janë gjithnjë e më të interesuar të mësojnë gjuhën shqipe për të përmirësuar komunikimin, megjithëse entuziazmi i ngjashëm nga pala shqiptare është më pak i zakonshëm.

Trajtimi i dezinformimit

Biseda përfshiu edhe temëm e ndikimit të dezinformatave në marrëdhëniet ndëretnike. Pjesëmarrësit, duke përfshirë z. Berisha dhe një gazetar nga Gjilani, diskutuan se si lajmet e rreme përkeqësojnë tensionet, veçanërisht kur manipulohen stereotipet dhe ankesat historike. Përfaqësuesi i komunitetit shqiptar vuri në dukje se vazhdimi i urrejtjes nga konfliktet e kaluara shpesh nxit përhapjen e lajmeve të rreme, pasi njerëzit interpretojnë informacionin përmes perspektivave të njëanshme. Sugjerimet, të ardhura nga të gjithë përfaqësuesit, për të luftuar këtë çështje përfshinin nxitjen e të menduarit kritik, sigurimin e lajmeve të bazuara në prova dhe inkurajimin e të rinjve që të takohen më shpesh dhe të ndërtojnë besim.

Vlen gjithashtu të theksohet se u propozua një adresim më kritik i së kaluarës, ku të rinjve u mësohet e kaluara në mënyrë konstruktive dhe jo me urrejtje. Të dyja palët ranë dakord se injorimi i së kaluarës do të bënte më shumë dëm.

Perspektiva e së ardhmes

Në pjesën përmbyllëse të diskutimit, pjesëmarrësit diskutuan për mënyrat e përmirësimit të marrëdhënieve ndëretnike. Një nga pjesëmarrësit theksoi rëndësinë e krijimit të mundësive për të rinjtë për të bashkëvepruar, ndërsa nënkryetari i bashkisë bëri thirrje për përpjekje kolektive për të trajtuar papunësinë si një qëllim të përbashkët. Diskutimi përfundoi me një mesazhe shpresëdhënëse, me një angazhim për të nxitur respektin dhe bashkëpunimin në të gjitha komunitetet.

Kjo tryezë e rrumbullakët për komunitete ishte e para nga gjashtë tryezat e planifikuara për t'u mbajtur nëpër komuna të ndryshme në Kosovë, të cilat janë pjesë e projektit të mbështetur nga National Endowment for Democracy (NED). Ky projekt do të zbatohet gjatë gjithë vitit 2024/2025 dhe ka për qëllim të ofrojë një pasqyrë të thellë dhe gjithëpërfshirëse të gjendjes së marrëdhënieve ndëretnike në Kosovë me objektivin përfundimtar të sugjerojë rrugën përpara për një dialog të qëndrueshëm, gjithëpërfshirës dhe të hapur ndërmjet komuniteteve ndëretnike, institucioneve qeveritare, dhe shoqërinë civile në Kosovë.