Rruga drejt marrëveshjes finale - Perceptimet e qytetarëve në Kosovë dhe Serbi për Dialogun Politik dhe Identitetin

Pas gati një dekade të këtij procesi dhe në disa raste të raportimit negativ nga mediat, qytetarët e Serbisë dhe të Kosovës duket se e mbështesin relativisht fuqishëm dialogun. Përqindja në mbështetje të dialogut është paksa e ndryshme në Kosovë dhe Serbi. Qytetarët në Kosovë duket se kanë një mbështetje më të fortë me 68 % krahasuar me qytetarët serbë me rreth 51 %. Kjo përqindje relativisht e lartë e mbështetjes për dialogun në të dy vendet sfidon supozimin e përbashkët se dialogu nuk është i popullarizuar. Kjo duket se sugjeron që qytetarët shohin vlerë dhe përfitim në procesin e dialogut. Sidoqoftë, ky supozim minohet me përqindjen shumë të lartë të qytetarëve në Kosovë (80%) dhe Serbi (90%) që nuk shohin ndonjë përfitim personal nga dialogu. Ky rezultat mund të nënkuptojë se qytetarët e shohin dialogun si përgjegjësi të elitave ose proces që ndodh në nivelin makro, duke mos ua prekur jetën atyre. Ndoshta përqindja e lartë e qytetarëve në të dyja vendet që nuk e perceptojnë dialogun me përfitime personale është manifestim i mungesës së komunikimit efektiv në lidhje me përfitimet e dialogut nga BE-ja dhe ajo çka është më me rëndësi nga qeveritë në Kosovë e Serbi.

Perceptimet negative të qytetarëve ndaj përfitimeve të dialogut duket se lidhen me perceptimet e qytetarëve për transparencën e procesit. Në Serbi, vetëm 17 % kanë thënë se e kanë njohuri për përmbajtjen e dialogut dhe e kanë konsideruar atë si transparent, kurse në Kosovë kjo shifër është edhe më e ulët prej 11 %. Në këtë kuptim, del një emërues i përbashkët për të dyja shoqëritë, pasi qytetarët në të dyja vendet duket se pajtohen që dialogut i mungon transparenca. Në Serbi, 82 % e qytetarëve janë shprehur se dialogu është pjesërisht ose aspak transparent, ndërsa në Kosovë 77 % janë deklaruar se dialogu nuk është transparent ose i mungon plotësisht transparenca. Transparenca ose sipërfaqja e saj është sfidë e qenësishme me proceset e lehtësimeve/ndërmjetësimit të mosmarrëveshjeve midis palëve. Lehtësuesit përballen me dilemën e vështirë se kur, çka dhe sa t’i zbulojnë publikut, në mënyrë që të mos prishin a krijojnë reagime të mundshme në zgjidhjet e mundshme të kompromisit.

GJETJET KRYESORE:

•Shumica e qytetarëve të Kosovës dhe të Serbisë mbështesin procesin e dialogut, megjithatë kanë perceptime diametralisht të kundërt mbi arritjet e dialogut. Derisa shumica e qytetarëve të Kosovës besojnë se qëllimi i dialogut është njohja reciproke, në Serbi ekziston perceptimi se qëllimi i këtij procesi është kthimi i Kosovës në Serbi me një autonomi më të gjerë;

•Qytetarët e Kosovës dhe të Serbisë kryesisht ndajnë perceptimet negative për procesin e dialogut, transparencën e këtij procesi dhe ndikimin e tij. Shumica e qytetarëve të Kosovës dhe të Serbisë mendojnë se dialogut i mungonte transparenca, se nuk ka ndryshuar asgjë ose se vetë qytetarët nuk kanë pasur ndonjë përfitim nga procesi. Kjo tregon për një mangësi të konsiderueshme në qasjet e komunikimit të BE-së dhe të qeverisë së Kosovës dhe asaj të Serbisë;

•Qytetarët e Serbisë janë më pak optimistë në krahasim me qytetarët e Kosovës për të ardhmen e marrëdhënieve midis dy vendeve. Shumica e serbëve nuk presin të shohin normalizimin e marrëdhënieve me shqiptarët e Kosovës pavarësisht rezultatit të dialogut;

•Perceptimi i qytetarëve për dialogun Kosovë-Serbi mbase sugjeron që ata nuk e shohin procesin si normalizim midis shoqërive të të dyja vendeve, por më parë si normalizim midis institucioneve shtetërore. Marrëveshjet dhe arritjet në dialogun e Brukselit nuk duket se do të përkthehen njëlloj edhe në shoqërinë si të tërë. Me fjalë të tjera, marrëveshja përfundimtare ndërmjet Kosovës dhe Serbisë që do të shërbente për arritjen e normalizimit, nuk do të nënkuptojë të njëjtën gjë për qytetarët në të dyja vendet. Andaj, procesi i normalizimit të marrëdhënieve nuk duhet të zëvendësojë domosdoshmërinë e qartë që tregojnë këto rezultate për një proces pajtimi dhe shërimi midis popujve të Serbisë dhe Kosovës.

Shkarko: STAVOVI GRAĐANA NA KOSOVU I U SRBIJI O POLITIČKOM DIJALOGU I IDENTITETU

Ky raport është publikuar në kuadër të projektit rajonal "Barometri i sigurisë për Ballkanin Perëndimor" i mbështetur nga National Endowment for Democracy (NED).  Pikëpamjet e paraqitura në këtë raport janë perceptimet e të anketuarve dhe nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht pikëpamjet e Qendrës Kosovare për Studime të Sigurisë dhe të Qendrës së Beogradit për Politika të Sigurisë. Opinionet e shprehura në këtë raport nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht pikëpamjet e National Endowment for Democracy (NED).