Ky raport hulumtues ofron një analizë të hollësishme dhe rekomandimet strategjike për rishikimin e Ligjit të Kosovës nr. 06/L-014 për Infrastrukturën Kritike. Objektivi I tij është ta përafrojë atë me standardet më të reja të Bashkimit Evropian siç përcaktohen në Direktivën (BE) 2022/2557 mbi qëndrueshmërinë e entiteteve kritike dhe Direktivën NIS 2 të BE-së 2022/2555, duke u fokusuar në sigurinë kibernetike.
Vështrimet kryesore:
- Konteksti Legjislativ dhe Evoluimi:
- Legjislacioni ekzistues i Kosovës, Ligji Nr. 06/L –014, fillimisht i përafruar me Direktivën e BE-së 2008/114/EC, tani është i vjetërsuar për shkak të shfuqizimit të kësaj direktive dhe futjes së standardeve të reja të BE-së.
- Direktiva e re (BE) 2022/2557 prezanton një ndryshim paradigme nga një qasje e orientuar te mbrojtja në një qasje të orientuar te qëndrueshmëria, duke zgjeruar fushën e mbrojtjes së infrastrukturës kritike.
- Direktiva e BE-së NIS 2 2022/2555 zgjeron ndjeshëm kornizën e sigurisë kibernetike, duke theksuar nevojën për menaxhim gjithëpërfshirës të rrezikut, raportim të përmirësuar të incidenteve dhe mbulim të zgjeruar sektorial.
- Analiza Krahasuese e Legjislacionit:
- Ligji aktual i Kosovës fokusohet kryesisht në sektorët e energjisë dhe transportit me role të përcaktuara për mbrojtjen e infrastrukturës, siç janë Koordinatorët e Sigurisë dhe Zyrtarët Ndërlidhës të Sigurisë.
- Nga ana tjetër, direktivat e BE-së propozojnë qasje integruese të menaxhimit të rrezikut, duke përfshirë një gamë më të gjerë sektorësh, përfshirë infrastrukturën dixhitale, kujdesin shëndetësor dhe administratën publike, dhe theksojnë rëndësinë e bashkëpunimit dhe shkëmbimit të informacionit me gjithë BE-në.
- Rekomandimet Strategjike për Ligjin Nr. 06/L –014:
- Rishikimi i ligjit për t'u përafruar me kornizën e orientuar drejt qëndrueshmërisë së Direktivës (BE) 2022/2557, me theks për një qasje gjithëpërfshirëse për vlerësimin dhe menaxhimin e rrezikut.
- Të zgjerohet fushëveprimi sektorial për të përfshirë sektorët kritikë të identifikuar në Direktivat e BE-së, duke siguruar mbulim gjithëpërfshirës të të gjithë komponentëve jetikë të infrastrukturës.
- Rritja e planifikimit të sigurisë dhe qëndrueshmërisë, përmirësimi i mekanizmave të koordinimit dhe sigurimi i sistemeve të fuqishme të raportimit dhe shkëmbimit të informacionit.
- Integrimi i teknologjive dhe praktikave më të fundit të sigurisë kibernetike, duke iu përmbajtur standardeve evropiane të sigurisë kibernetike dhe kërkesave të certifikimit.
- Nxitja e bashkëpunimit të fortë ndërkombëtar për shkëmbimin e njohurive dhe përpjekjeve bashkëpunuese në mbrojtjen e infrastrukturës.
- Krijimi i një mekanizmi për rishikim të vazhdueshëm dhe përshtatje dinamike të ligjit për t'iu përgjigjur në mënyrë efektive teknologjive dhe kërcënimeve në zhvillim.
Konkludim: Përafrimi i propozuar i ligjit të infrastrukturës kritike të Kosovës me direktivat e fundit të BE-së është imperativ për qëndrueshmërinë dhe sigurinë e vazhdueshme infrastrukturore të Kosovës. Zbatimi i këtyre rekomandimeve strategjike do të sigurojë që Kosova jo vetëm të jetë në përputhje me standardet e BE-së, por gjithashtu të rrisë aftësitë e saj për t'u mbrojtur nga kërcënimet e reja. Ky përafrim progresiv do të forcojë qëndrueshmërinë e infrastrukturës së Kosovës, duke siguruar kështu mirëqenien dhe stabilitetin e qytetarëve të saj në një mjedis global gjithnjë e më të ndërlidhur dhe të dixhitalizuar.
